تحولات اخیر درباره پایان قطعنامه ۲۲۳۱ شورای‌امنیت درباره توافق برجام همچنان در کانون توجه رسانه‌های بین‌المللی قرار دارد و برخی کارشناسان معتقدند تحولات ژئوپلتیک، نشان می‌دهد ایران نظم جهانی غرب‌محور را به چالش کشیده‌است.

همشهری آنلاین – گروه سیاسی: وبگاه «میدل‌ایست مانیتور» در روزهای اخیر در گزارشی تحلیلی به بررسی تحولات پی‌ آمد فرا رسیدن زمان انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ در ۲۶ مهرماه (۱۸ اکتبر) پرداخته و تاکید کرده‌است که ایران توانسته تحولات اخیر را به بستری برای «بازچینش» نظم جهانی تبدیل کند.

در این گزارش تصریح شده‌است که «۱۸ اکتبر ۲۰۲۵، روز پایان رسمی قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل بود، اما به جای یک تحول فنی و پایان محدودیت‌ها، جهان شاهد تعمیق شکاف ژئوپلتیکی بود».

در گزارش «میدل‌ایست مانیتور» همچنین تاکید شده‌است که این قطعنامه، به صحنه‌ای برای رویارویی سیاسی تبدیل شده؛ رویارویی‌ای که نشان‌دهنده کاهش اقتدار غرب و ظهور نظم چندقطبی در جهان است. در ادامه محورهای کلی این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است.

۱

وضعیت قطعنامه ۲۲۳۱ و اقدام یک‌جانبه غرب

• پایان محدودیت‌های سازمان ملل: براساس برجام، قطعنامه ۲۲۳۱ قرار بود در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهرماه ۱۴۰۴) منقضی شود و آخرین بقایای ساختار تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را لغو کند.
• اقدام غرب: آمریکا و متحدان اروپایی‌اش (انگلیس، فرانسه و آلمان) به‌صورت یک‌جانبه اقدام به تمدید محدودیت‌ها کردند و مکانیسم «اسنپ‌بک» را فعال کردند؛ مکانیسمی که قرار بود غیرفعال باقی بماند.
• واکنش ایران و متحدانش: ایران با حمایت روسیه، چین و بیش از ۱۲۰ کشور عضو جنبش عدم تعهد، مشروعیت این اقدام را رد کرد. تهران، مسکو و پکن در نامه‌ای مشترک به دبیرکل سازمان ملل اعلام کردند تمدید یک‌جانبه قطعنامه ۲۲۳۱ را به رسمیت نمی‌شناسند و آن را نقض قوانین بین‌المللی و سوءاستفاده از نهادهای چندجانبه می‌دانند.

۲

اهمیت تاریخی و حمایت جهانی از ایران

• حمایت جنبش عدم تعهد: در نشست اخیر جنبش عدم تعهد، ۱۲۰ کشور به‌صورت جمعی اعلام کردند که بازگشت قطعنامه شورای امنیت علیه ایران را به رسمیت نمی‌شناسند و با موضع ایران همسو شدند. این حمایت گسترده، که یک دهه پیش غیرقابل تصور بود، نشان‌دهنده کاهش نفوذ تحریم‌های غربی است.
• تغییر در نظم جهانی: این لحظه نشان‌دهنده تحول ساختاری در نظم بین‌المللی پس از ۱۹۴۵ است. آمریکا و متحدانش در حفظ کنترل بر نهادهایی که خود ایجاد کرده‌اند با چالش مواجه‌اند، در حالی که قدرت‌های جدید، به‌ویژه در شرق و جنوب جهانی، مشروعیتی مبتنی بر تکثرگرایی، حاکمیت ملی و عدم مداخله را ترویج می‌کنند.

۳

استراتژی ایران و همگرایی با شرق

• تغییر جهت راهبردی ایران: پس از آتش‌بس موقت در غزه و عدم حضور ایران در کنفرانس شرم‌الشیخ (که تهران آن را نمایش سیاسی برای مشروعیت‌بخشی به میانجی‌گری غرب دانست)، ایران تمرکز خود را بر تقویت روابط با روسیه و چین قرار داده است.
• دیدارهای دیپلماتیک و امنیتی: حضور علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در مسکو نشان‌دهنده پیامی فراتر از دیپلماسی است؛ آینده استراتژیک ایران با شرق گره خورده است.
• نهادهای جایگزین: ایران به دنبال تقویت روابط در چارچوب‌هایی مانند «بریکس» و سازمان همکاری «شانگهای» است که عاری از پیش‌شرط‌های غربی هستند. توافق‌های همکاری راهبردی با چین و روسیه نیز با هدف ایجاد ساختارهای مالی و امنیتی موازی برای مقاومت در برابر تحریم‌ها و فشارهای سیاسی غرب طراحی شده‌اند.

۴

تغییر مشروعیت جهانی

• کاهش اثر تحریم‌ها: تحریم‌هایی که زمانی ابزار اصلی قدرت غرب بودند، اکنون اثر بازدارندگی خود را از دست داده‌اند. ایران که زمانی تلاش می‌شد منزوی شود، حالا بخشی از ائتلافی رو به رشد از کشورهای تحریم‌شده یا سرخورده مانند روسیه، چین و برخی اعضای «بریکس» است که در حال بازنویسی قواعد تعامل بین‌المللی هستند.
• جنبش عدم تعهد و قطب‌بندی جهانی: برای نخستین بار در دهه‌های اخیر، بلوکی متشکل از اکثریت جمعیت جهان آشکارا تفسیر غربی از قوانین بین‌المللی را به چالش کشیده‌است. این موضوع به قطب‌بندی نظام حکمرانی جهانی بین دو سیستم منجر شده‌است: یکی مبتنی بر نهادهای تحت سلطه غرب و دیگری در حال ظهور در محور اوراسیا و جنوب جهانی.

۵

پیامدهای ژئوپلتیک و بحران مشروعیت

• بحران مشروعیت نهادهای بین‌المللی: رد بازگشت قطعنامه‌های ضدایرانی شورای امنیت توسط ۱۲۰ کشور، نشانه‌ای از بحران مشروعیت برای نهادهایی مانند شورای امنیت سازمان ملل است که زمانی صحنه اجماع بود و حالا به بستری برای اختلاف تبدیل شده است.
• هزینه راهبردی برای غرب: اقدام‌های یک‌جانبه غرب ممکن است در کوتاه‌مدت پوشش سیاسی فراهم کند، اما در بلندمدت اعتبار سیستمی را که مدعی دفاع از آن هستند، تضعیف می‌کند.
• فرصت برای ایران و متحدانش: این فرسایش برای ایران و شرکایش نه یک بحران، بلکه فرصتی برای بازتعریف حکمرانی جهانی بر مبنای برابری و نظم چندقطبی است.

کد خبر 987394 منبع: همشهری آنلاین

• واکنش عراقچی به یک ادعای کذب + عکس | صحنه‌ای تأسف‌بار توسط لابی اسرائیل

• بی‌اعتبارسازی اسنپ‌بک با همکاری ایران، چین و روسیه

• گزارش عراقچی به هیات دولت درباره اقدامات انجام شده برای مقابله با تحریم‌ها

• مامور سابق اسرائیل: حماس زنده، ایران در حال بازسازی برای هدف نهایی

• نقشه قوی‌ترین پاسپورت‌های دنیا در سال ۲۰۲۵

• ماجرای جالب دو رویکرد متناقض به انرژی هسته ای | صدور ویژه ترامپ چه بود

• حماس نابودشدنی نیست

• وحید هاشمیان: استعفا نمی‌دهم | مهلت بدهید تا جبران کنم

• یکی از این ۳ نفر جانشین وحید هاشمیان می شود | کریم باقری پیشنهاد سرمربیگری پرسپولیس را نپذیرفت

• گزینه تراز اولی برای جانشینی هاشمیان داریم | در مورد پرسپولیس تعارف نداریم

• ۱۰۰ ضربه شلاق برای مرد افغانستانی که ۹ زن ایرانی را آزار داد

• فریادهای پیروانی و امید عالیشاه در رختکن پرسپولیس | خوشحالی ناگهانی بعد از شکست تلخ

• کلاتنبرگ: داور چطور توانست بازیکن پرسپولیس را اخراج نکند؟ | از VAR تعجب می‌کنم که…

• آقای هاشمیان چرا به کنعانی زادگان گفتی برو پی کارَت | شما که از گواردیولا بالاتر نیستی

• کشتی سرگردان پس از انفجار در خلیج عدن متعلق به ایران است؟ + عکس | نخستین واکنش یک منبع آگاه

• یکی از این ۳ نفر جانشین وحید هاشمیان می شود | کریم باقری پیشنهاد سرمربیگری پرسپولیس را نپذیرفت

• گزینه تراز اولی برای جانشینی هاشمیان داریم | در مورد پرسپولیس تعارف نداریم

• بزرگترین شکست امنیتی تاریخ اسرائیل شکل گرفت

• کلاتنبرگ: داور چطور توانست بازیکن پرسپولیس را اخراج نکند؟ | از VAR تعجب می‌کنم که…

• فریادهای پیروانی و امید عالیشاه در رختکن پرسپولیس | خوشحالی ناگهانی بعد از شکست تلخ

• دو بازیکن سپاهان به دنبال استقلالی شدن | دلیل شاکی شدن نویدکیا مشخص شد

• طرح ۷ صفحه‌ای به ترامپ برای حمله به ایران ارائه کردم | جنگ با ایران ۴۰ سال ذهن من را مشغول کرده بود

• ۱۰۰ ضربه شلاق برای مرد افغانستانی که ۹ زن ایرانی را آزار داد

• وحید هاشمیان: استعفا نمی‌دهم | مهلت بدهید تا جبران کنم

• موضع جدید ایران؛ نامه مهم عراقچی به گوترش و رئیس شورای امنیت درباره قطعنامه ۲۲۳۱ | هرگونه ادعای احیای قطعنامه‌ باطل است

• هشدار به گوترش : انتظار دارم هیچ‌گونه اقدام عملی علیه ایران انجام ندهید

• ۲ قدرت جهان؛ کنار ایران | نکته مهم درباره اقدام چین و روسیه | نظم جدیدی که کار می‌کند

• ایران رسماً خروج از برجام را اعلام کند

• ادعای تازه درباره شرط ایران برای آمریکا | این موضع ایران مورد توجه رسانه های جهان قرار گرفت؟

• فوری | رد قطعنامه چین و روسیه برای تعویق مکانیسم ماشه