در اعماق خاک، گنجینه‌ای نهفته است که سرنوشت فناوری، انرژی و حتی ژئوپلیتیک جهان را رقم می‌زند: «عناصر خاکی کمیاب». این گروه از ۱۷عنصر کمیاب تشکیل شده‌اند، اما حضورشان در زندگی روزمره ما فراگیر است.

به گزارش همشهری آنلاین، از گوشی موبایل و خودروهای برقی تا توربین‌های بادی و ماهواره‌ها، همه به این عناصر وابسته‌اند. به بیان دیگر، آینده سبز بشر بر پایه موادی بنا شده که در اعماق زمین نهفته‌اند. هفته گذشته دونالد ترامپ رئیس جمهوری ایالات متحده در دیدار با شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین به وضوح از نیاز جهان به ذخایر عناصر خاکی کمیاب چین سخن به میان آورد.

فناوری مدرن بر شانه‌های عناصر نادیدنی

اما چرا این عناصر تا این حد حیاتی هستند؟ پاسخ در ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن‌ها نهفته است. نئودیمیوم، برای مثال، یکی از قوی‌ترین آهن‌رباهای دائمی را در جهان می‌سازد؛ عنصری حیاتی برای موتورها و ژنراتورهای خودروهای برقی. تربیوم و دیسپروزیم نیز برای افزایش مقاومت این آهن‌رباها در دماهای بالا استفاده می‌شوند. اروپیم، با درخشش قرمز خود، روح نمایشگرها و تلویزیون‌هاست، و لانتان در عدسی دوربین‌ها و کاتالیزور خودروها نقشی کلیدی دارد. به زبان ساده، بدون این عناصر، فناوری مدرن از حرکت بازمی‌ایستد.

غول خاموش پشت منابع زمین

مسیر دستیابی به عناصر خاکی کمیاب به سادگی لمس صفحه‌نمایش گوشی نیست. استخراج آن‌ها فرایندی پیچیده و آلاینده است که اغلب با آسیب‌های زیست‌محیطی همراه می‌شود. بسیاری از این معادن در چین قرار دارند، کشوری که بیش از ۶۰درصد تولید جهانی را در اختیار دارد و در برخی سال‌ها تا ۹۰درصد صادرات را کنترل می‌کند. همین تمرکز، این عناصر را از یک موضوع فنی به ابزاری سیاسی تبدیل کرده است. در دنیایی که رقابت فناوری میان شرق و غرب شدت گرفته، کنترل منابع خاکی کمیاب می‌تواند همان نقشی را ایفا کند که نفت در قرن بیستم داشت.

جهان در جست‌وجوی استقلال معدنی

در سال‌های اخیر، کشورهای دیگر از جمله ایالات متحده، استرالیا و حتی اتحادیه اروپا به تکاپو افتاده‌اند تا وابستگی خود را به چین کاهش دهند. پروژه‌های استخراج جدید در آفریقا، کانادا و گرینلند آغاز شده و تحقیقات گسترده‌ای برای بازیافت عناصر خاکی از زباله‌های الکترونیکی در جریان است. شاید در آینده، تلفن‌های همراه قدیمی ما به جای زباله، به «معدن‌های شهری» تبدیل شوند.

آینده سبز، چالشی خاکستری

در کنار چالش‌های فنی و سیاسی، پرسشی بنیادین نیز مطرح است: آیا می‌توان توسعه فناوری‌های سبز را بر پایه فرایندهایی بنا کرد که خود برای محیط‌زیست مخرب‌اند؟ بسیاری از کارشناسان معتقدند که تنها راه پیش رو، سرمایه‌گذاری در بازیافت، نوآوری در مواد جایگزین و استخراج پایدار است. در غیر این صورت، عصر طلایی انرژی پاک ممکن است با بهای سنگین زیست‌محیطی همراه شود.

عناصر خاکی کمیاب

عناصر خاکی کمیاب (Rare Earth Elements) شامل ۱۷عنصر شیمیایی هستند که در جدول تناوبی در دو گروه اصلی قرار می‌گیرند: ۱۵عنصر از لانتانیدها + دو عنصر دیگر یعنی اسکاندیوم و ایتریم.

فهرست کامل عناصر خاکی کمیاب

• اسکاندیوم (Sc)
• ایتریم (Y)
• لانتان (La)
• سریم (Ce)
• پرزئودیمیم (Pr)
• نئودیمیم (Nd)
• پرومتیوم (Pm)
• ساماریم (Sm)
• یوروپیوم (Eu)
• گادولینیوم (Gd)
• تربیوم (Tb)
• دیسپروزیم (Dy)
• هولمیوم (Ho)
• اربیوم (Er)
• تولیوم (Tm)
• ایتربیوم (Yb)
• لوتسیوم (Lu)

کد خبر 990769

• «سیمرغ»؛ از ماکت تا مأموریت

• غول پرنده‌ در راه است | ساخت بزرگ‌ترین هواپیمای جهان برای حمل توربین‌های بادی و جنگنده‌ها | این هواپیما هم اندازه زمین فوتبال است

• شانگریلا؛ نخستین هتل جهان با روبات خدمتکار | کوتاه از دنیای فناوری

• انسان خردمند در آستانه انقراض دیجیتال

• صادرات نانویی ایران به ۶۳ کشور جهان | نمایشگاه نانو و فر ایران یکشنبه آغاز می‌شوند

• اختراع ساده ای که دنیای ارتباطات را تکان داد | ۸۰ سال با خودکار

• نمایش تمامی شبکه‌های دنیا با محصول جدید سیلیکون‌ولی

• تقاضای کمک نظامی فوری ونزوئلا از ایران!

• انتقاد شدید یک سردار سپاه از اظهارات مسئولان درباره حجاب+ ویدئو | میگن حجاب چیه؟ کسی که منکر حجاب هست حکمش اعدامه!

• به کشورم حمله کنید؛ پیام این زن به ترامپ | برای ۱۰۰ ساعت اول پس از سقوط نهایی رژیم برنامه‌ دارم

• درخواست مهم پرسپولیس از اوسمار؛ فقط این یک نفر دیگر نباشد!

• به‌سادگی آقا کریم؛ پرسپولیس بهتر از هاشمیان! | اوج هنر باقری و خشم بیرانوند

• نمی فهمید با آتش بازی نکنید | امروز اروپا به سمت جنگ پیش می‌رود

• پیام صوتی پژمان جمشیدی؛ خدا رو شکر این اتفاق افتاد تا … + صوت | برمی گردم حقم را بگیرم

• به کشورم حمله کنید؛ پیام این زن به ترامپ | برای ۱۰۰ ساعت اول پس از سقوط نهایی رژیم برنامه‌ دارم

• درخواست مهم پرسپولیس از اوسمار؛ فقط این یک نفر دیگر نباشد!

• پیام فوری آمریکا به ایران از طریق عمان؟ | توضیحات منبع آگاه

• سلاح مهم ایران که اسرائیل را به وحشت انداخته است | این گزارش امنیتی اسرائیل، قدرت ایران را تأیید کرد | نقشه نتانیاهو و هشدار یک مقام امنیتی

• فوری | زلزله در جدول لیگ برتر با تغییر امتیاز ۳ تیم + جدول جدید

• به‌سادگی آقا کریم؛ پرسپولیس بهتر از هاشمیان! | اوج هنر باقری و خشم بیرانوند

• نمی فهمید با آتش بازی نکنید | امروز اروپا به سمت جنگ پیش می‌رود

• من می ترسم چون با سند می دانم قرار است چه کسی استقلال بیاید | نکنید این کار را چون با کسی شوخی ندارم

• پاسخ دفتر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به یک استفتاء | حکم شرعی خون داخل تخم‌مرغ و خونابه جگر و گوشت چیست؟ | خوردن جگر نیم پز (اصطلاحاً آب دار) حلال است؟

• شوک به استقلال؛ آدان تا دربی در چارچوب دروازه آبی ها!