گفتمان خودباوری توانسته است انقلاب کند و نبردی تمام عیار را اراده و برای برپایی تمدن نوین، منابع و مردم را بسیج کند.

به گزارش خبرنگار مهر، با نگاه به جریان استعمار در ایران در طول سده‌های اخیر می‌بینیم که استعمار تلاش کرد تا اقتصاد و فرهنگ کشور را با سلطه بیگانگان غربی درآورد و زمینه استیلای و استعمار فرهنگی را فراهم کرد. استعمار سرزمینی از قرن ۱۸ و ۱۹ آغاز شد و در ادامه استعمار فرهنگی و هویتی نیز به آن اضافه شد.

استعمار نوین، در قالب فرهنگی از طریق دستکاری اذهان و ایجاد بحران‌های هویتی، به دنبال حفظ سلطه و کنترل بر ملت‌ها برآمد. این شکل از استعمار، با از بین بردن حس تعلق به خود، تاریخ و سرزمین، مقاومت ملی را تضعیف کرده و راه را برای نفوذ بیشتر قدرت‌های خارجی هموار می‌کند. مبارزه با استعمار فرهنگی نیازمند بازسازی هویت ملی، تقویت ارزش‌های بومی و آگاهی از ترفندهای استعمارگران است.

فرهنگ استعمار تا جایی پیشرفت که با تحقیر فرهنگ ایرانی به دنبال دست یافتن به جایگاهی بالاتر و نمایش خود به عنوان انسان برتر شد. استعمارگران غربی با القای این که نژاد برتر هستند به تحقیر ملت‌ها پرداختند و این باور که انسان شرقی از انسان غربی پایین‌تر است را در افکار ملت‌ها جا بیاندازند.

همچنان در دوران پسا استعماری هویت، جنسیت، ملیت و فرهنگ تحت تأثیر استعمار قرار دارد و کشورهای استعمارگر به صورت غیرمستقیم آن‌ها را کنترل و مدیریت می‌کنند. هر چند استعمار به شکل گذشته مشهود نیست، فعالیت استعمارگران به صورت غیر مستقیم آن‌ها را کنترل و مدیریت می‌کند. امروزه استعمارگر در قالب ادبیات و هنر و علم خود را از سایر ملت‌ها متمایز می‌کند و با این روش زمینه استقرایی استیلای مستحکم‌تر خود را فراهم می‌سازد.

حضور استعمارگران در ایران با فقر و فلاکت همراه بود، در عین حال برتری جویی و ساختن چهره انسان برتر از خود نیز برای استیلای فرهنگی آغاز شد. بعد از این بود که ایرانیان در خود کاستی‌هایی دیدند و میل تمنای تبدیل شدن به انسان کامل غربی در آنان شکل گرفت. آنان یکی از راه‌های برطرف کردن این کاستی‌ها را دوری از سنت‌های بومی و هویت سنتی خود دیدند که گفتمان خودباختگی را رواج داد.

به مرور اما نگاهی شکل گرفت که دیگر غرب را کامل نمی‌دید و نگاه ایرانیان را به هویت کامل غربی به تردید انداخت. به گفته محسن ردادی در کتاب «بی خودی» دسته‌ای از ایرانیان زمانی به اروپا می‌رفتند با دقت و عمق بخشیدن به نگاه خود کاستی‌ها و خلل فرهنگ را کشف کردند. در این وضعیت جدید گفتمان خودمداری ظهور یافت که ناقد تصویر غرب بود و با انتقاد جدی از «من کامل غربی» نه تنها برتری انسان و هویت غربی را نفی کرد بلکه به علل فراوانی بر این باور بود که من برتر را باید در شرق جست و جو کرد. حتی فراتر از انسان غربی باید در آینه شرق من بی نقص را جستجو کرد.

این نگاه توانست من برتر غربی را نفی کند و زمینه نقد غرب و برملا کردن اشکالات و ایرادهای را فراهم آورد اما این گفتمان نیز دارای اشکالاتی هم بود.

«اولین ایراد به انفعالی بودن این گفتمان مربوط است. اغلب متفکران این گفتمان علی رغم نقد و رد غرب، سر ستیز با گفتمان غرب ندارند. آنان یا مثل سنت گرایان از میدان هماوردی با غرب گریخته اند یا از خاستگاه اندیشه‌های جدید غربی مانند پست مدرنیسم و فمینیسم و … نقدهای غربیان به تمدن غرب را تکرار کرده اند که هر دو نوعی انفعالی است. برخلاف این، گفتمان خودباوری ادعای هماوردی با غرب را دارد و بیشتر از منظر اندیشه اسلامی ایرانی و از خاستگاه تفکر بومی به جرح و رد تمدن غرب پرداخته است. گفتمان خودمداری به محیط اطراف بی حس است و ارتباطش را با دیگر جریان‌ها قطع کرده است؛ از این رو نشاط و سرزندگی ندارد. مانند جریان سنت گرای منجمد که همچنان از فقه پویا و متناسب با اقتضای زمان و مکان گریزان است. نمود دیگری از گفتمان خودمداری، در دانشگاه هاست و همین وضعیت را دارد. آنان علیرغم دشمنی با غرب، به هم زیستی مسالمت آمیز با غرب نیز رسیده اند. نکته مهم آن است که خودمحوری در نهایت به تن دادن به استعمار منجر می‌شود.

اشکال بزرگ‌تر گفتمان خودمداری این است که این گفتمان عقیم است و توان ارائه الگویی برای پیشرفت ندارد. در این گفتمان پیشرفت همان بازگشت به گذشته است که دوران طلایی به شمار می‌رود. در واقع همواره در چرخه فانتزی و بی سرانجام نقد وضع موجود و آرزوی بازگشت به وضع مطلوب گرفتار خواهد آمد. به همین علت هیچیک از نمایندگان گفتمان خودمداری نتوانسته اند حرکتی اجتماعی سامان ببخشند و برای اصلاح وضع موجود قدم بردارند.

در حالی که گفتمان خودباوری توانسته است انقلاب کند و نبردی تمام عیار را اراده کند و برای برپایی تمدن نوین، منابع و مردم را بسیج کند تا با بازگشت آگاهانه به ریشه‌های سنتی و هویتی و بومی در مقابل گفتمان انسان برتری غربی بایستد و با آگاهی از وضعیت خویش به دنبال پیشرفت باشد.»

کد خبر 6631015 سیده فاطمه سادات کیایی

• نقش استعمار در بازتولید هویت‌ها در «شرق»‌؛ استیلای مستحکم و غیر مستقیم

• حوادث پس از ترکمنچای،ایرانیان را به جستجوی راهی برای جبران ضعف سوق داد

• «استعمار نوین» چگونه تصویر ذهنی مردم را می‌سازد؟

• قهرمانی سوارکار مهرگانی در مسابقات کشوری با اسب جواهر

• جریان سنت گرا،از فقه پویا و متناسب با زمان گریزان است؛ معجزه خودباوری

• نانوایی دهدشتی نقره داغ شد؛ جریمه ۳ میلیاردی برای عرضه خارج از شبکه

• از هر ۵ بیمار مبتلا به سرطان ریه، یک نفر غیرسیگاری است

• رئیس نظام پزشکی ملارد:تنها۱۵۰ پزشک برای جمعیت ۴۰۰ هزار نفری فعال هستند

• یدیعوت آحارانوت: بزرگترین کابوس اسرائیل محقق شده است

• برگزاری نشست وزرای سازمان اکو در تهران

• نیروگاه‌های کمتر از ۲۵مگاوات به شبکه برق متصل می شوند

• پیکر مادر شهیدان کرمی‌شالی در شال تشییع می‌شود

• صفحه اول روزنامه های گیلان ۳ آبان ۱۴۰۴

• نامه مشترک ایران، چین و روسیه درباره پایان مفاد قطعنامه۲۲۳۱

• سی ان ان: ترامپ در حال بررسی بمباران ونزوئلا است

• پیش‌بینی هواشناسی ۳ آبان؛ ورود سامانه بارشی جدید به کشور از روز دوشنبه

• افزایش سلامت قلب و انرژی با کره بادام‌زمینی

• مقام روس: دیدار پوتین و ترامپ انجام می‌شود

• ماکرون: چند روز دیگر به اوکراین موشک های آستر می‌دهیم

• «اوسمار ویه‌را» سرمربی پرسپولیس شد؛ هاشمیان در انتظار تصمیم باشگاه

• پنج شهر دارای بیشترین مسمومیت الکلی در ایران

• رئیس‌جمهور کلمبیا: هرگز تسلیم نخواهم شد

• ایران: شورای امنیت نباید مورد سوء استفاده یا دغل‌ورزی قرار گیرد

• سرور اچ پی
• مانتو
• هتل های تهران
• حرف آخر
• مهرینو
• تهران تایمز
• روزنامه آگاه