در سال‌های اخیر و به‌ویژه در ماه‌های اخیر، تعداد نسبتا زیادی از ماهواره‌های استارلینک سقوط کرده و در جو زمین متلاشی شده‌اند. این پدیده، توجه دانشمندان، انجمن‌های فضایی و عموم را به‌خود جلب کرده است.

به گزارش همشهری آنلاین: درحالی‌که شرکت اسپیس‌ایکس مالک استارلینک اطمینان می‌دهد که بیشتر این ماهواره‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که به‌طور ایمن در جو بسوزند، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که پیامدهای زیست‌محیطی، خطرات برخورد با ماهواره‌های دیگر و انتشار ذرات فلزی در جو زمین نباید نادیده گرفته شود.

چرا سقوط؟

ماهواره‌های استارلینک معمولا در ارتفاع‌های پایین‌تر قرار می‌گیرند تا اگر شکست عملکردی رخ دهد، به مرور توسط مقاومت جو، پایین رفته و بازگشت به جو انجام شود. عمر مفید این ماهواره‌ها معمولا بین 5تا 7سال است و پس از آن، با فرمان کنترل‌شده یا به‌صورت طبیعی، به جو بازمی‌گردند و غالبا در جو متلاشی می‌شوند، اما در مواردی شرایط غیرمنتظره مانند فعالیت خورشیدی شدید، نوسانات چگالی جو یا خطاهای فنی می‌تواند باعث افت سریع یا غیرقابل کنترل شود.

موارد واقعی سقوط استارلینک

اولین سقوط دسته‌ای در ژانویه ۲۰۲۵ گزارش شد که بیش از ۱۲۰‌ماهواره استارلینک در ژانویه سال ۲۰۲۵ بازگشت به جو کرده‌اند؛ به‌طوری که روزانه میانگین ۴ تا ۵ماهواره در حال سوختن در جو دیده شده‌اند. در فوریه 2022نیز سقوط به‌دنبال توفان ژئومغناطیسی رخ داده است. وقتی که اسپیس‌ایکس ۴۹ماهواره را پرتاب کرد، توفان ژئومغناطیسی باعث افزایش چگالی جو شد و تا ۴۰‌ماهواره دچار به جو بازگشتند. در مه 2024نیز ۱۲ ماهواره در پی توفان خورشیدی سقوط کردند.

علل سقوط‌ها و مکانیسم‌های ممکن

نوسانات چگالی جوی و فعالیت خورشیدی

افزایش فعالیت خورشیدی (انرژی زیاد، باد خورشیدی، توفان‌های مغناطیسی) باعث گرم شدن و انبساط لایه‌های فوقانی جو می‌شود. در نتیجه مقاومت جو در ارتفاع‌های بالاتر افزایش می‌یابد و ماهواره‌ها انرژی بیشتری از دست می‌دهند و سریع‌تر پایین می‌آیند.

خطاهای عملکردی یا نقص فنی

ممکن است برخی ماهواره‌ها نتوانند از موتورهای تصحیح مدار استفاده کنند، سیستم کنترل جهت دچار مشکل شود یا اجزای داخلی آسیب ببینند که باعث شود نتوانند در ارتفاع بمانند.

عدم‌موفقیت در رسیدن به ارتفاع نهایی

بعضی پرتاب‌ها ماهواره‌ها را در ارتفاع موقت قرار می‌دهند تا عملکردشان بررسی شود و اگر در این بازه دچار مشکلی شوند، ممکن است اصلا نتوانند به مدار نهایی برسند و دچار افت شوند؛ مثلا در پرتاب فوریه ۲۰۲۲ موردی از این دست دیده شده است.

مکانیسم‌های دیگر پیشنهادی علمی

پژوهش‌ها می‌گویند ممکن است اثرات الکتریکی یا پلاسمایی غیرمتعارف در جو پایین، تعاملات یونی ناگهانی یا بارهای الکتریکی در سطح ماهواره بتوانند مقاومت بیشتر ایجاد کنند، اما هنوز تبیین کامل و قطعی در این زمینه‌ها وجود ندارد.

بیشتر بخوانید:

• این روبات مهمان همشهری بود! | ابزاری برای تسهیل دسترسی مردم به خدمات حقوقی

حواشی، نگرانی‌ها و مخاطرات احتمالی

تقریبا تمام ماهواره‌های کوچک به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که هنگام ورود به جو بسوزند و چندان بخش‌های باقیمانده‌ای به سطح زمین نرسد. با این حال، در موارد استثنایی ممکن است قطعاتی مقاوم‌تر از جو عبور کنند. خطر برخورد با هواپیما یا انفجار نزدیک به شهرها به‌شدت کم است، اما از منظر مخاطرات صفر نیست. یکی از نگرانی‌ها انتشار اکسیدهای آلومینیوم و فلزات دیگر در جو است که ممکن است بر لایه ازن یا واکنش‌های شیمیایی جو تأثیر بگذارند. همچنین اگر بازگشت‌ها به‌صورت کنترل نشده باشد، ممکن است قطعاتی کوچک در فضا پراکنده شوند و سپس خطر برخورد به سایر ماهواره‌ها را افزایش دهند. این می‌تواند زنجیره‌ای از برخوردها را فعال کند که به‌عنوان «سناریوی کسلر» شناخته می‌شود.

کد خبر 985525

• کشف جرم فضایی عجیبی که هیچ نوری ندارد | پنجره ای تازه به نظریه‌های ماده تاریک

• سقوط ماهواره‌های استارلینک‌ | پایان مأموریت یا آغاز دردسر؟

• آمریکا از ایران برای نشست سران در شرم الشیخ دعوت کرد + جزییات

• نتانیاهو قصد جنگ مجدد با ایران را ندارد

• سلام نظامی هادی چوپان روی استیج بحث برانگیز شد؛ فیگورهای نهایی گرگ پارسی تعیین کننده خواهد بود + فیلم

• عراقچی: استقلال باید قوی باشد تا کری بخوانیم | اگر آنها دعوت کنند می‌روم

• تکنولوژی اف۳۵ از کدام جنگنده روسی کپی شد؟ + تصاویر و جزئیات | برنامه JSF و چالش نسخه عمودپرواز اف ۳۵

• شبح‌های ایرانی بالای سر اسرائیل پرواز می‌کنند! + ویدئو | ایران از روسیه و اسرائیل جلو زد | تل‌آویو در شوک تکنولوژی ایران

• محمد کاسبی درگذشت

• سلام نظامی هادی چوپان روی استیج بحث برانگیز شد؛ فیگورهای نهایی گرگ پارسی تعیین کننده خواهد بود + فیلم

• شبح‌های ایرانی بالای سر اسرائیل پرواز می‌کنند! + ویدئو | ایران از روسیه و اسرائیل جلو زد | تل‌آویو در شوک تکنولوژی ایران

• توهین چهره معروف روسیه به تیم ملی ایران؛‌ آنها «روسیه ندیده» بودند | این توریست‌ها چطور به جام‌جهانی رسیده‌اند

• لحظه بهت و حیرت هادی چوپان از نتیجه نهایی مستر المپیا؛ درک لانسفورد کامبک زد، گرگ پارسی دوم شد + ۲فیلم

• لحظه اعلام قهرمان مسترالمپیا + ویدیو | حسرت هادی چوپان

• خط و نشان طالبان برای پاکستان | سخنگو هشدار داد؛ این افراد را اخراج کنید یا به افغانستان تحویل دهید

• انتقال پیام نتانیاهو به ایران؛ چرا پوتین آن را علنی کرد؟| امکان فریبکاری هست | واکنش به درگیری ها در همسایگی ایران | آماده گفت‌وگو با آمریکا هستیم

• افشاگری تکان دهنده از ارتباط پنهان با اسرائیل

• عراقچی: استقلال باید قوی باشد تا کری بخوانیم | اگر آنها دعوت کنند می‌روم

• همه فیگورهای انفرادی هادی چوپان در مسترالمپیا + ویدئو

• اولین رقیب ماهواره اینترنتی استارلینک به‌زودی پرتاب می‌شود

• سقوط ماهواره‌های استارلینک‌ به داخل جو