موسسه واشنگتن به قلم یکی از کارشناسانش هشدار داده است که اجرای این طرح بسیار پیچیده بوده و نیازمند اداره صنعتی و نظارت دقیق در حوزه‌های نظامی و بازسازی است.

همشهری آنلاین – گروه سیاسی: پس از دو سال جنگ و مناقشه، اسرائیل و حماس با وساطت آمریکا، قطر و مصر در نشست‌هایی در شرم‌الشیخ (مصر) و پاریس به توافق آتش‌بسی دست یافتند. بر مبنای مرحله اول این توافق، نیروهای اسرائیلی از شهرهای بزرگ غزه عقب‌نشینی کردند و حماس ۲۰ گروگان زنده باقی‌مانده را طی ۷۲ ساعت آزاد کرد. در همین مدت، اسرائیل آماده شد حدود هزار و ۷۰۰ زندانی جنگی و ۲۵۰ زندانی فلسطینی بلندمدت را آزاد کند، و صدها کامیون حامل کمک‌های بشردوستانه وارد غزه شود.

روز شنبه ۱۱ اکتبر هزاران فلسطینی که دهکده‌های موقت در جنوب غزه را ترک کرده بودند، از شمال به سوی منازل نابود شده خود در غزه بازگشتند. همزمان سران بیش از ۲۰ کشور در روز دوشنبه ۱۳ اکتبر ۲۰۲۵ در شرم‌الشیخ گرد آمدند تا شروط صلح پایدار را نهایی کنند. به‌رغم این پیشرفت، مسائل کلیدی حل نشده‌اند؛ از جمله ساختار حکمرانی پس از جنگ و سرنوشت نهایی حماس، که هنوز حاضر به تسلیم سلاح‌های خود نشده است.

سناریوهای احتمالی اداره غزه

در حالت اول، حماس همچنان بر غزه مسلط خواهد ماند. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد بلافاصله پس از اجرای آتش‌بس، نیروهای حماس تلاش کردند کنترل شهرها را در دست بگیرند. رویترز گزارش کرد که «نیروهای حماس کنترل خود را در غزه تشدید کردند و پس از اجرای آتش‌بس اقدام به اعدام‌های علنی کردند». این گزارش می‌افزود که حماس دست‌کم ۷ مرد متهم به همکاری با اسرائیل را با گلوله اعدام کرده است.

حماس صراحتا هر گونه «سرپرستی خارجی» بر غزه را رد کرده و اعلام کرد اداره غزه «کاملا مسئله‌ای درون فلسطینی» است.

در عمل، معترضان محلی و اعضای قبایل رقیب (وابسته به فتح یا گروه‌های اسلامی دیگر) نیز ضرب‌الاجلی برای برچیدن سلاح‌ها را نپذیرفتند. در این سناریو، حماس با حفظ ارتش زیرزمینی خود و استفاده از مجاری قدرت موازی، دست بالا را در اداره غزه خواهد داشت.

در سناریوی دوم، یک مدیریت بین‌المللی – تحت نظارت متحدین منطقه‌ای و جهانی – ساختار حکمرانی غزه را اداره می‌کند. طرح ۲۰ ماده‌ای ترامپ پیش‌بینی کرده است که یک «هیئت صلح» بین‌المللی به ریاست خود ترامپ (و با حضور تونی بلر) در فرآیند بازسازی و حاکمیت غزه نقش نظارتی داشته باشد.

در نشست پاریس در ۹ اکتبر، کشورهای اروپایی و عرب بر سر تشکیل نیروی بین‌المللی حفاظتی مشترک برای نظارت بر آتش‌بس و به کارگیری سلاح‌های سبک بحث کردند؛ از جمله وزرای خارجه فرانسه، ایتالیا و وزیر کشورهای اسلامی شرکت داشتند. وزیر خارجه فرانسه «بر مشارکت در بخش امنیت، حاکمیت، بازسازی و امداد تاکید کرد» و همتای ایتالیایی تاکید کرد که ایتالیا می‌خواهد «نه تنها در امنیت، بلکه در بازسازی غزه نیز نقش عمده‌ای داشته باشد».

با این حال، تحلیلگران نسبت به توانایی تحقق کامل این طرح تردید دارند: به گفته کارشناسان موسسه مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS)، «ترتیبات حاکمیتی و امنیتی روز پس از غزه همچنان بیشتر آرمانی است» و بدون موافقت نهادهای فلسطینی از جمله حماس (که با ایده نیروی بین‌المللی مخالفت کرده)، «به سختی می‌توان نیروهای عربی را حاضر به استقرار در میدان جنگ کرد».

همچنین موسسه واشنگتن به قلم یکی از کارشناسانش هشدار داده است که اجرای این طرح بسیار پیچیده بوده و نیازمند اداره صنعتی و نظارت دقیق در حوزه‌های نظامی و بازسازی است. به‌طور خلاصه، این سناریو بر حضور بین‌المللی فراگیر در غزه تکیه دارد، در حالیکه ساختار حکومتی تکنوکراتیکی طراحی می‌شود و حماس به‌تدریج از عرصه قدرت کنار گذاشته می‌شود.

نقش تشکیلات خودگردان و آینده آن

در سناریوی سوم، تشکیلات خودگردان فلسطین که هم‌اینک در کرانه باختری مستقر است، پس از رفع حاکمیت حماس به غزه بازمی‌گردد. مقام‌های فلسطینی معتقدند تشکیلات سال‌هاست به شکل عملی در غزه خدمات عمومی (پرداخت حقوق کارمندان، خدمات آموزشی و برق) ارائه داده و از حمایت علنی چند کشور عربی برخوردار است.

محمد مصطفی، نخست‌وزیر تشکیلات، می‌گوید «تشکیلات خودگردان همین الان هم در غزه حضور دارد» و هرچند اعتقاد دارد «وجود ترتیبات بین‌المللی موقت برای کمک و نظارت یک چیز است، و اداره امور غزه توسط خود تشکیلات چیز دیگری است».

بسیاری از کشورها از جمله مصر، اردن و قطر نیز بر این باورند که تنها راه عملی اداره غزه، تحت کنترل تشکیلات است.

بر این اساس، یک طرح جایگزین سعودی-فرانسه پیشتر پیشنهاد کرده بود کمیته انتقالی تحت «چتر تشکیلات خودگردان» تشکیل شود و نیروی بین‌المللی پس از هماهنگی با هیئت فلسطینی بازسازی (PMR) به غزه اعزام شود.

به همین دلیل، دیپلمات‌ها تصور می‌کنند نقشی که طرح آمریکایی برای تشکیلات در مرحله اول قائل شده، همچنان مبهم خواهد ماند؛ همانطور که کارشناس دیگری از موسسه واشنگتن می‌گوید این ارجاع مبهم «برای تشکیلات خودگردان نوعی جایگاه ایجاد می‌کند و تاکید می‌کند غزه و کرانه باختری دو بخش یک واحد فلسطینی‌اند» ولی انتظار ندارد کشورهای عرب در ابتدا اصرار زیادی بر نقش علنی تشکیلات کنند.

از سوی دیگر، برخی رهبران خود حماس هم گفته‌اند ترجیح می‌دهند دولت آینده غزه زیر نظر تشکیلات قرار گیرد تا مدیریت خارجی.

البته چالش اصلی همچنان مقاومت نتانیاهو برای بازگشت تشکیلات به غزه است. در همان حال، برآورد می‌شود پیگیری اصلاحات مدنظر آمریکا (مقابله با فساد، بازنگری کتاب‌های درسی و قطع کمک‌های معوق به خانواده کشته‌ها) زمینه را برای نقش‌آفرینی مجدد تشکیلات فراهم کند. لیکن، تشکیلات رهبر، محبوبیتی ندارد و حتی از سوی اسرائیل متهم به ترویج خشونت است. این واقعیت باعث شده تحلیلگران بر ضرورت یک آشتی فراگیر و سازماندهی انتخاباتی تاکید کنند تا بازگشت تشکیلات فراتر از شعار نباشد.

با این حال، بحث‌هایی برای برگزاری کنفرانس بازسازی غزه یک ماه پس از آتش‌بس در جریان است که تحت حمایت مصر برگزار خواهد شد؛ اقدامی که قرار است تشکیلات را آماده مشارکت مستقیم در بهبود اوضاع غزه کند.

نقش ایران در این معادلات نیز نباید فراموش شود. کارشناسان چتم‌هاوس خاطرنشان کرده‌اند که طرح مورد نظر تقریبا «تمام دولت‌های بزرگ منطقه‌ای و کشورهای اسلامی جز ایران» را همراه خود دارد.

جدول زمانی توافق و مراحل اجرا

طبق گزارش‌ها، دولت اسرائیل روز جمعه ۹ اکتبر (اوایل مرحله ابتدایی) تصویب رسمی آتش‌بس را نهایی کرد و چنانکه می‌خواستند، یک مهلت ۷۲ ساعته پس از عقب‌نشینی نیروها تعیین شد تا ۲۰ گروگان زنده باقی‌مانده آزاد شوند. پس از آن، هزاران فلسطینی به تدریج برای بازگشت به خانه‌های ویران شده خود حرکت کردند؛ از روز شنبه ۱۱ اکتبر «همزمان که نیروهای اسرائیلی آتش‌بس را اجرا کردند، فلسطینی‌ها به سوی منازلشان رفتند».

محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در اجلاس شرم‌الشیخ حضور داشت. او با ترامپ سخن گفت و نمایندگان فلسطینی تاکید کردند تشکیلات باید در اداره غزه نقشی مهم داشته باشد. در همان روز (۱۳ اکتبر) آخرین گروگان‌های زنده پس از دو سال آزاد شدند و اسرائیل میزانی از زندانیان فلسطینی را آزاد کرد. همچنین مطابق توافق، ده‌ها جسد گروگان‌های کشته شده به اسرائیل بازگردانده شد.

پس از این، موانع عمده هنوز پا برجاست: صورت‌بندی نهایی دولت موقت غزه مشخص نیست و چگونگی خلع سلاح کامل حماس نامعلوم مانده است. روزنامه‌ها تاکید کردند که «مهم‌ترین سوالات حل نشده عبارتند از این که چگونه بخش‌های تخریب شده غزه اداره خواهد شد و سرنوشت نهایی حماس چیست، که هنوز از تسلیم سلاح‌های خود سر باز می‌زند».

ترامپ پس از نشست شرم‌الشیخ اعلام کرد به حماس اجازه داده است «فعلا نیروهایش را برای حفظ امنیت در غزه نگه دارد»، اما ضرب‌الاجلی برای خروج کامل آنان تعیین خواهد شد.

در برنامه عملیاتی بعدی، قرار است یک نشست بین‌المللی بازسازی حدود یک ماه پس از آتش‌بس برگزار شود تا سازوکارهای هماهنگی مالی، نوسازی زیرساخت‌ها و تجهیز پلیس فلسطینی جدید بررسی شود.

آمریکا نیز ستادی برای هماهنگی عملیات ثبات‌بخشی غزه در نظر گرفته است، هرچند به گفته ژنرال‌های ارشد آمریکایی، نیروهای رزمی آن وارد خاک غزه نخواهند شد.

چشم‌انداز «نظم جدید» در غزه به شدت وابسته به اجرای گام‌های بعدی این طرح است. اگر هریک از سناریوها – حفظ حاکمیت حماس، اداره بین‌المللی موقت یا بازگشت تشکیلات – تحقق یابد، می‌تواند ساختار سیاسی و اجرایی غزه را به کل زیر و رو کند. منابع خبری و تحلیلی حاکی از آن است که حتی موافقان برنامه نیز اجرای جامع آن را چالشی می‌دانند و بدون حفظ فشار دیپلماتیک آمریکا، پیمان فعلی در حد کاغذ باقی خواهد ماند.

کد خبر 986184

• آزادی «خطرناک‌ترین» اسیر امنیتی اسرائیل + تصاویر | محمود عیسی معروف به «ابوالبراء» کیست؟

• قطر خبر داد؛ مذاکرات سختی آغاز شده است

• من یکی از بزرگ‌ترین مخالفان ایران بودم و امروز علناً می‌گویم …

• زیر این برج‌ مسکونی چه خبر بود؟ | حمله ایران این پناهگاه نظامی مخفی اسرائیل را لو داد

• نخست وزیر کشور همسایه: اختلافات ایران و غرب باید حل شود

• در روزهای آینده هوشیار باشید؛ اسرائیل فریبکار است و… | پشت پرده اجرای سریع سناریوی آتش‌بس

• پشت پرده نیت فریبکارانه آمریکا درمورد شرم الشیخ؛ تیری که به سنگ خورد | تئاتر رؤیاهای ترامپ و یک ادعای جدید درباره ایران

• شلیک از زیر زمین؛ تکنولوژی تیربار موشکی سپاه + عکس؛ | چرا تیربار؟ مزایای استراتژیک یک نوآوری زیرزمینی | مکانیزم عملکرد مسلسل بالستیک سپاه

• حکم رئیس جمهور برای علیرضا دبیر صادر شد

• استقلال من را بخواهد فورا می‌آیم | مطمئنم می‌توانم شرایط را تغییر بدهم

• توجیه عجیب و جدید ترامپ برای حمله به ایران

• ترامپ خطاب به اردوغان : به همسر زیبایت سلام برسان! + فیلم

• ترامپ باز هم در مقابل یک زن از خود بیخود شد | خانم شما واقعا زیبا هستید

• ناصر تقوایی درگذشت

• استقلال من را بخواهد فورا می‌آیم | مطمئنم می‌توانم شرایط را تغییر بدهم

• شلیک از زیر زمین؛ تکنولوژی تیربار موشکی سپاه + عکس؛ | چرا تیربار؟ مزایای استراتژیک یک نوآوری زیرزمینی | مکانیزم عملکرد مسلسل بالستیک سپاه

• آزادی «خطرناک‌ترین» اسیر امنیتی اسرائیل + تصاویر | محمود عیسی معروف به «ابوالبراء» کیست؟

• توجیه عجیب و جدید ترامپ برای حمله به ایران

• بازیگر یوسف پیامبر: دلم می‌خواهد زنی که دوستم دارد، خفه ام کند! |من خوش چهره و زیبا هستم اما درونم زیبا نیست؛ برای همین هم…

• اشک‌های نوه کاسبی در مراسم خاکسپاری پدربزرگش + ویدئو

• یک تیم علیرضا جهانبخش را خواست؛‌ مقصد غیرمنتظره برای کاپیتان ایران

• اولین تصاویر از قاتل کارمند دانشگاه تهران+ ویدئو | شوهر زهرا قائمی را ببینید

• حکم رئیس جمهور برای علیرضا دبیر صادر شد

• عصبانیت ترامپ به خاطر این عکسش روی مجله تایم | موهایم ناپدید شده و تاجی کوچک روی سرم گذاشته‌اند! | این بدترین عکس تمام دوران است

• راهنمای توافق صلح ۲۰ ماده‌ای غزه توسط ترامپ

• ۳ سناریوی پیش‌روی غزه؛ از زمامداری مقاومت تا هرج و مرج مهندسی شده

• قطر خبر داد؛ مذاکرات سختی آغاز شده است