ثبت زندگی و کار مارتین اسکورسیزی کاری است که هر فیلمسازی را می‌تواند مرعوب کند. اما ربکا میلر خود را بی‌درنگ درگیر آن کرد، پس از آن‌که خودش برای انجام این پروژه داوطلب شد.

همشهری آنلاین: این روزها در فضای مجازی سینمادوستان ایرانی به دنبال زیرنویس فارسی مستند ۵ قسمتی «آقای اسکورسیزی» هستند تا ببینند در این مجموعه‌مستند چه اطلاعات و بینش جدیدی درباره یکی از مهم‌ترین کارگردانان زنده سینمای جهان پیدا می‌کنند. مصاحبه کیت کیلکنی در ورایتی با ربکا میلر که مستندی از مارتین اسکورسیزی و زندگی‌اش ساخته حسابی خواندنی است. ترجمه این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

کیت کیلکنی در ورایتی نوشت: میلر که در طول سال‌ها چندین بار با این فیلمساز افسانه‌ای ــ خالق «راننده تاکسی»، «گاو خشمگین» و «رفقای خوب» ــ برخورد داشته، با شریک تهیه‌کننده مستندهای او تماس گرفت تا ببیند آیا کسی مشغول ساخت مستندی درباره‌اش هست یا نه. شنید که کارگردان‌های زیادی تلاش کرده‌اند، اما اسکورسیزی به هیچ‌کدام چراغ سبز نشان نداده است. پس میلر نام خودش را مطرح کرد.

او می‌گوید: «یک جلسه برگزار کردیم و تا پایان آن جلسه، به نظرم رسید که شاید واقعاً داریم این فیلم را می‌سازیم.» و در نهایت همین‌طور هم شد. مستند پنج‌قسمتی «آقای اسکورسیزی» که جمعه در اپل تی‌وی منتشر می‌شود، مسیر زندگی این کارگردان را از دوران کودکی‌اش در محله لیتل ایتالی در پایین منهتن ــ جایی که شاهد تبهکارانی بود که بعدها الهام‌بخش فیلم‌های گانگستری او شدند ــ تا مراحل آماده‌سازی «قاتلان ماه گل» در سال ۲۰۲۳ دنبال می‌کند.

این مجموعه حاصل حدود ۲۰ ساعت مصاحبه با خود اسکورسیزی و همچنین گفت‌وگوهای بسیاری با چهره‌های سرشناس زندگی و همکارانش است، از جمله لئوناردو دی‌کاپریو و تلما شون‌میکر. سریال فراز و فرودهای زندگی او را پوشش می‌دهد ــ از دریافت اسکار بهترین کارگردانی برای «رفتگان» گرفته تا دوره‌های اعتیاد و افسردگی. میلر می‌گوید: «این‌که حتی اسکورسیزی هم چنین مسیر پرنوسانی را پشت سر گذاشته، به همه‌ ما امید می‌دهد که همیشه می‌شود خود را دوباره تعریف کرد.»

در گفت‌وگویی با هالیوود ریپورتر، میلر درباره فیلم‌هایی که خواسته بود در این مجموعه پررنگ‌تر شوند، نحوه‌ی پرداخت به ایمان و معنویت اسکورسیزی و همچنین گردآوردن دوستان دوران کودکی او برای دیدارهایی که در فیلم دیده می‌شوند صحبت کرد.

آیا به‌عنوان کارگردان، در ابتدا برای پرداختن به زندگی و آثار مارتین اسکورسیزی تردیدی نداشتی؟

فکر می‌کنم بیشتر هیجان‌زده بودم تا مضطرب. اغلب وقتی کار می‌کنم، ترس را سرکوب می‌کنم، چون اگر بگذارم آن احساس‌ها غلبه کنند، هیچ‌وقت کاری انجام نمی‌دهم. پس وانمود می‌کنم که نمی‌ترسم. حالا که به گذشته نگاه می‌کنم، عصبی‌ام، اما خیلی خوشحالم که این کار را انجام دادم. با خودم گفتم: فکر می‌کنم بتوانم کاری انجام بدهم، زاویه‌ی دیدی دارم، و فقط قدم‌به‌قدم پیش رفتم.

ایده‌ گرد هم جمع کردن دوستان دوران کودکی اسکورسیزی برای گفت‌وگو در فیلم از کجا آمد؟

ماجرا از آنجا شروع شد که او در نخستین مصاحبه، چند عکس از دوران کودکی‌اش را با خود آورده بود. در میان آن‌ها چند تصویر از دوستان بسیار صمیمی دوران بچگی‌اش بود، و برایم روشن شد که این آدم‌ها تأثیر عظیمی در شکل‌گیری شخصیت و مواد خام آثار بعدی‌اش داشتند. پس شروع کردم به پرسیدن این‌که آیا هنوز با آن‌ها در تماس است؟ می‌شود پیدایشان کرد؟ و واقعاً با رابرت اوریکولا و جان بیونا و چند نفر دیگر که از نزدیک‌ترین دوستانش بودند هنوز در ارتباط بود. من با آن‌ها تماس گرفتم و حتی برای مصاحبه با برخی‌شان به فلوریدا رفتم. دو صحنه‌ی فوق‌العاده هم داشتیم، یکی در کافه و یکی در رستوران، که در آن‌ها مارتین با قدیمی‌ترین دوستانش حرف می‌زد. دیدار با این آدم‌ها برایم افتخاری بود، چون در واقع سفری مردم‌شناسانه هم بود. رابرت اوریکولا دیگر در قید حیات نیست، و او کلید بسیاری از خاطرات بود.

اسکورسیزی از همان ابتدا صادق و راحت صحبت می‌کرد یا زمان برد تا باز شود؟

من اصلاً موقعیت را دست‌کاری نکردم. با کنجکاوی محض وارد گفت‌وگو شدم. درباره‌ زندگی خصوصی‌اش چیز زیادی نمی‌دانستم، اما فیلم‌هایش را به‌دقت مطالعه کرده بودم و دوران ساخت آن‌ها را می‌شناختم. می‌دانستم در هر سال چه فیلم‌هایی ساخته می‌شد، فضای فرهنگی و صنعت سینما در آن دوران چگونه بود. اما بسیاری از مسائل شخصی برایم تازه و غافلگیرکننده بود؛ حتی جزئیات کودکی‌اش را نمی‌دانستم. پس بیشتر در حال کشف بودم، و او هم تصمیم گرفته بود صادقانه صحبت کند.

شریک تهیه‌کننده‌ اسکورسیزی، مدیر برنامه‌اش، خواهر مدیر برنامه‌اش و یکی از سرمایه‌گذاران شرکت آن‌ها همگی در مقام تهیه‌کننده در پروژه حضور داشتند. این موضوع محدودیتی برایت ایجاد نکرد؟

خوشحالم که این سؤال را پرسیدی. در واقع، وقتی شروع کردیم، مارتین گفت «بله»، می‌خواهد این مستند ساخته شود، و درست سه روز بعد از آن همه‌گیری کرونا آغاز شد و دنیا تعطیل شد. در نتیجه، ابتدا خودمان هزینه‌ کار را دادیم و چند مصاحبه روی ایوان خانه‌ام انجام دادیم ــ هر کدام حدود چهار ساعت. کمی تدوین سبک انجام دادیم تا ببینیم چه داریم و مسیر کار چیست. تا آن زمان، ریک یورن (مدیر برنامه‌ مارتین) در جریان پروژه قرار گرفته بود. قرار بود برای تأمین بودجه سراغ استودیوهای مختلف برویم، اما او پیشنهاد داد خودش از طریق شرکتش مقداری سرمایه‌ موقت فراهم کند و سپس با اپل تماس بگیرد.

او رابطه‌ی نزدیکی با اپل داشت، و در نهایت آن‌ها پروژه را پذیرفتند. اما از همان ابتدا شرط من داشتن کنترل خلاق کامل بود، چون بدون آن کار نمی‌کنم. و ریک کاملاً محترمانه برخورد کرد، چون جهت‌گیری‌اش را از خود مارتین می‌گرفت. پس هیچ دخالت هنری‌ای در کارم نبود، فقط در سطح مالی کمک کردند، و در نهایت اپل را برای پخش آوردند، که بسیار خوب شد چون مجبور نشدیم همه‌جا دنبال بودجه بگردیم.

آیا فیلم‌هایی بودند که به نظرت در کارنامه‌ی اسکورسیزی کم‌قدر دیده شده‌اند و می‌خواستی در این مجموعه پررنگ‌تر کنی؟

بله، احساس می‌کنم فیلم «آلیس دیگر اینجا زندگی نمی‌کند» از آن آثاری است که خیلی‌ها ندیده‌اند، اما فیلمی واقعاً درخشان است. همین‌طور «عصر معصومیت» شاید یکی از فیلم‌های مورد علاقه‌ام از او باشد. مارک هریس در فیلم نکته‌ی جالبی می‌گوید: به‌خاطر موفقیت عظیم آثار گانگستری‌اش، مارتین به‌عنوان «کارگردان مافیا» شناخته شد. اما در واقع موضوع اصلی آثار او «جهان‌ها» است. او می‌خواهد وارد جهان‌های متفاوت شود و آن‌ها را بفهمد. بخشی از وجود مارتین انسان‌شناسی است که می‌خواهد برای نسل بعدی بگوید: «ما در آن دوران این‌گونه زندگی می‌کردیم.» این دقت در جزئیات را می‌توان در همه‌ی فیلم‌هایش حس کرد.

در این مجموعه، جست‌وجوی اسکورسیزی میان نیکی و بدی به‌خوبی برجسته شده است. آیا از ابتدا قصد داشتی روی این محور تمرکز کنی یا در طول کار به آن رسیدی؟

از همان آغاز، کنجکاو بودم درباره‌ جنبه‌ معنوی و روحانی زندگی او، چون احساس می‌کردم این بُعد در فیلم‌هایش اهمیت زیادی دارد، اما نمی‌دانستم دقیقاً چگونه. در بعضی آثار آشکارا مذهبی‌اش، این موضوع روشن است، اما چطور با فیلم‌هایی مثل «گاو خشمگین» یا «رفقای خوب» ارتباط پیدا می‌کند؟ در نهایت می‌فهمی که پرسش‌های بزرگ درباره‌ خیر و شر در تار و پود همه‌ آثارش تنیده شده‌اند. همین محور بود که در واقع دروازه‌ی ورود من به جهان او شد.

خیلی‌ها تصوری از مارتین اسکورسیزی دارند. دوست داری بینندگان پس از تماشای این مجموعه چه چیزی تازه‌ای درباره‌ی او کشف کنند؟

جایی خواندم کسی گفته بود دیدن این سریال مثل سفری پرهیجان با بالون هوایی است: بالا می‌روی، سقوط می‌کنی، دوباره بالا می‌روی، فکر می‌کنی داری در آب سقوط می‌کنی و ناگهان بر فراز تپه‌ها هستی. و واقعاً همین است. می‌فهمی که بارها احساس کرده پایان کارش رسیده، به ته چاه سقوط کرده، اما دوباره برخاسته است. حتی چند بار تا مرز مرگ پیش رفته. فکر می‌کنم این برای همه‌ ما الهام‌بخش است، چون نشان می‌دهد همیشه راهی برای بازتعریف خود وجود دارد. و شاید مهم‌تر از همه، این مجموعه مردم را دوباره به سمت فیلم‌های او می‌برد، چه برای بازبینی، چه برای کشف آثار کمتر شناخته‌شده. بسیاری فکر می‌کردند او را می‌شناسند، اما جنبه‌ی تازه‌ای را خواهند دید. در مقیاس کلان‌تر، پروژه‌ی مارتین در واقع روایت کشور ماست؛ دهه‌به‌دهه، بازتاب زیبایی، طمع، خشونت و عشق. تمام آنچه در جامعه‌مان هست، در آثار او بازتاب یافته است.

آیا چیزی در مرحله‌ تدوین حذف شد که بابت از دست دادنش واقعاً ناراحت شده باشید؟

موردی هست که هنوز هم دلم می‌خواهد آن را به‌صورت یک بخش مستقل منتشر کنم، و آن داستانِ این است که مارتین اسکورسیزی چطور عملاً کارگردان بزرگ مایکل پاول را از گمنامیِ کامل نجات داد. درحالی‌که او در یک تریلر در کاتس‌وُلدز زندگی می‌کرد — و او را به ایالات متحده آورد و برایش شغلِ تدریس پیدا کرد. مارتین واقعاً باعث شد مردم دوباره پاول و فیلم‌هایش را کشف کنند، و همچنین او در همین دوران با تِلمای اسکون‌میکر آشنا شد، کسی که سال‌هاست تدوین‌گر و همکار دیرینه‌ مارتین است، و مایکل و تلما با هم ازدواج کردند. این داستانی واقعاً زیباست، اما در مستندی درباره‌ی خود مارتین جایی برایش نبود. با این حال، به نظرم داستانی است بسیار لطیف که چیزهای زیادی درباره‌ خود مارتین می‌گوید، اما گاهی برای ساختن اثری خوب باید بعضی چیزها را کنار گذاشت.

آیا فیلم‌هایی بودند که در نتیجه‌ ساخت این مستند آن‌ها را کشف یا دوباره کشف کرده باشید؟

من فیلم‌های اولیه‌ی او را نمی‌شناختم. یکی از چیزهای واقعاً شگفت‌انگیز این است که اگر به فیلم «فقط تو نیستی، موری!» نگاه کنید — که مارتین آن را زمانی ساخت که حدود ۲۱ یا ۲۲ سال داشت — می‌بینید که در آن، کلیدهای فیلم «رفقای خوب» وجود دارد. منظورم این است که از نظر فرم، انرژی، و رابطه‌اش با زبان و نریشن، کاملاً بازتابی از همان فیلم است. تازه، او استوری‌بوردهایی دارد که در ۹ یا ۱۰ سالگی کشیده و در آن‌ها شاتی وجود دارد که هنوز هم تلاش می‌کند آن را بسازد. ما حتی همان استوری‌بوردهای کودکانه را انیمیت کردیم، و وقتی می‌بینیدشان، متوجه می‌شوید که خدای من، او هنوز دارد همان نماها را می‌سازد و ما آن نماها را در فیلم نشان می‌دهیم. در واقع، او از همان ابتدا یک فیلم‌ساز کامل بود؛ درک بسیار کاملی از زبان سینما داشت. اما درعین‌حال، رسیدن به آن بلوغ برایش زمان برد و هنوز هم در حال کشف و رشد است. او همچنان همان عطش و اشتیاقی را دارد که در آغاز راهش داشت.

کد خبر 988022 منبع: همشهری آنلاین

• پژمان جمشیدی: خانم شما اصلا هوشیار نبودی! حتما دنبال اخاذی هستی؟ | ویدیویی که وایرال شد

• ویدئوی پربازدید از پژمان جمشیدی؛ صدور حکم اعدام | ببینید

• ادعای جنجالی یک سینماگر: بازیگر مشهور قبلا شاکی را با پول تطمیع کرده بود اما… | سینما برای او تمام شد

• مرجانه گلچین کهنسال شد | اولین قسمت سریال بامداد خمار | ببینید

• تهیه‌کننده سینما سر صحنه فیلمبرداری بازداشت شد

• منوچهر هادی: من مقصر جدایی از یکتا بودم و با هیچ زن دیگری ازدواج نمی‌کنم! | ببینید

• امین حیایی با چهره جدید امشب به سینما می‌آید! | ببینید

• ۴ سال پیش شروع به ساختن سلاح هایی کردیم که هیچکس از وجودشان خبر ندارد

• ایران از این پس حق دارد هر طور که می‌خواهد غنی‌سازی انجام دهد | عصر بدون محدودیت هسته‌ای ایران آغاز شد

• پزشکیان رسما و علنا می‌گوید این تعداد دانشگاه بیخود است! | ویدئو

• «خلیج فارس»؛ هشدار جدی ایران به شناورهای فرامنطقه‌ای + تصاویر | غول ۱۰۰ هزار تُنی؛ هدفی که «خلیج فارس» مامور انهدام آن است

• حمله وحشتناک سگ‌ها به این زوج ایرانی؛ بی‌هوش می‌شدم ما را می‌خوردند + فیلم

• گفتم به جان مادرم تا خود علی دایی زنگ نزند و عذرخواهی نکند نمی بخشمش | حراست گفت اگر ما تشخیص بدهیم …

• خوشحالی رسانه رسمی اسرائیل از انتشار فیلم عروسی دختر شمخانی! | ویدئو

• ۴ سال پیش شروع به ساختن سلاح هایی کردیم که هیچکس از وجودشان خبر ندارد

• ایران از این پس حق دارد هر طور که می‌خواهد غنی‌سازی انجام دهد | عصر بدون محدودیت هسته‌ای ایران آغاز شد

• گفتم به جان مادرم تا خود علی دایی زنگ نزند و عذرخواهی نکند نمی بخشمش | حراست گفت اگر ما تشخیص بدهیم …

• وقتی رهبری یقه ترامپ را رها نکردند | دست ترامپ در برابر آیت الله خامنه‌ای رو است | آنجا که ترامپ احساس ناکامی و شکست روانی کرد

• اولین تصاویر از بزرگ‌ترین تونل دو طبقه حماس | ویدئو

• جانشین جنگنده‌ F-۳۵ در راه است | زمان پرواز آزمایشی اعلام شد

• سرمربی سابق: پرسپولیس حالا من را سرمربی کند تا ببیند چه می‌کنم

• «خلیج فارس»؛ هشدار جدی ایران به شناورهای فرامنطقه‌ای + تصاویر | غول ۱۰۰ هزار تُنی؛ هدفی که «خلیج فارس» مامور انهدام آن است

• چرا پرسپولیس را به من نمی‌دهند؛‌ یعنی من از کارتال و گاریدو بدترم؟

• آخرین جمله‌ای که صابر کاظمی بر زبان آورد | مردم دعا کنند؛ تا ساعاتی دیگر تکلیف روشن می‌شود